Kritiek op kennistoets bij hypotheken
7 augustus 2019 - ‘Ik voel me besodemieterd’. Er bestaat veel onduidelijkheid over de verplichte kennistoets voor het afsluiten van een hypotheek. De Consumentenbond heeft zelfs het idee dat kennistoetsen bewust (te) moeilijk worden gemaakt.
Karin Kuiken: "Zegt het slagen voor een kennistoets nu dat je zelf alle regels die betrekking tot het aanvragen van een hypothecaire lening weet? Het blijft maatwerk! Ook bij een aanvullende lening heb je te maken met de eerder afgesloten lening, al dan niet gesloten conform het overgangsrecht, al lijkt het alsof het een 'koud kunstje' is."
De kennistoetsen verschillen echter sterk van elkaar. Vaak zijn ze erg makkelijk, soms juist razend moeilijk. De Vereniging Eigen Huis (VEH) en hypotheekadviseur De Hypotheker zijn niet te spreken over de kennistoetsen, omdat consumenten met een kluitje in het riet worden gestuurd.
Banken sluiten in het hele land kantoren en proberen hun diensten steeds nadrukkelijker online te slijten. Voor hypotheken is in de meeste gevallen wél een gesprek nodig met een adviseur. Toch kiest volgens vergelijkingssite Independer zo’n 4 tot 5 procent van de klanten voor de optie ‘execution only’, waarbij iemand zelf zijn hypotheek afsluit of aanpast.
‘Halfzacht systeem’
De wet maakt dat mogelijk, maar schrijft wel voor dat de bank toetst of de klant voldoende kennis heeft om zelf de financiële risico’s van zo’n hypotheek in te schatten. Hoe ze dat aanpakken, mogen banken zelf weten. Dat zorgt volgens Vereniging Eigen Huis voor grote verschillen. ,,Het is de vraag of je er iets aan hebt’’, zegt een woordvoerder. ,,Wat wij horen is dat de toets in de branche niet serieus wordt genomen. Het is een halfzacht systeem, omdat er geen specifieke eisen zijn gesteld aan de toets. Het kan door de bank gebruikt worden voor extra inkomsten.’’
Ook De Hypotheker vindt de toetsen geen garantie dat de huizenkoper kennis van zaken heeft, aangezien de toets in sommige gevallen meerdere keren is in te vullen. ,,Dat is dus geen goede poortwachter en dat baart ons zorgen’’, zegt een woordvoerder. ,,Bij De Hypotheker is altijd een adviesgesprek nodig. Klanten kunnen wel zelf het dossier opbouwen, voor een korting van 1000 euro.
Te moeilijke toets
Hypotheekverstrekker Florius, een volle dochter van ABN Amro, biedt klanten ook de mogelijkheid om de hypotheekzaken zelf te regelen. Maar de kennistoets die René Geervliet werd voorgelegd om zijn hypotheek met 10.000 euro op te hogen voor de financiering van een verbouwing, was zo moeilijk dat hij zelfs met behulp van een bevriende hypotheekadviseur in het stof beet. ,,Die toets was gruwelijk moeilijk en we bleken te veel fouten gemaakt te hebben. Toen was ik ineens genoodzaakt om 1400 euro te betalen voor het inschakelen van een adviseur. Zonder adviseur had het me maar 500 euro gekost.’’
Geervliet ziet kwade bedoelingen in de werkwijze. ,,Ik voel me besodemieterd. Het lijkt erop dat het middel van een kennistoets wordt misbruikt, om de ploeg adviseurs aan het werk te houden. Ik ken de risico’s en vind een bedrag van 10.000 euro niet iets waar ik zo’n duur adviesgesprek voor nodig heb.’’
De klacht over Florius is bekend bij de Consumentenbond. ,,Voor die toets slaagt echt niemand’’, aldus Gerard Spierenburg namens de Consumentenbond. ,,Sommige vragen zijn op verschillende manieren te interpreteren en ze zijn ook niet toegespitst op de situatie van de hypotheekaanvrager. Het lijkt er inderdaad op dat ze er bij Florius een verdienmodel in zien. Wij vinden dat niet netjes. Banken moeten transparant zijn over de kosten voordat een klant z’n keuze maakt.’’
Uit de kennistoets van Florius:
Vraag 6
U heeft een eigen woning sinds 2013 en trekt uw hypotheekrente ook vanaf dat moment af bij de Belastingdienst. Uw inkomen bedraagt EUR 45.000 waardoor u de gehele eigenwoningrente, na verrekening met het eigenwoningforfait, tegen 42% kunt aftrekken. Tot wanneer merkt u niets van de beperking van de hypotheekrenteaftrek als uw inkomen en eigenwoningschuld onveranderd blijft ? (ga er bij de volgende casus vanuit dat de tariefmaatregel ongewijzigd blijft). Kies het juiste antwoord:
Tot 2024.
Tot 2034.
Tot 2044.
Florius spreekt de suggestie tegen dat de toets wordt gebruikt om extra inkomsten te genereren. ,,Het is goed om te zeggen dat klanten niet direct bij ons een hypotheek afsluiten’’, aldus directeur Karin Polman. ,,Dat gaat via een netwerk van duizenden tussenpersonen, die hun eigen tarieven hanteren. Enkel voor het verhogen van de hypotheek is een kennistoets nodig. De kennistoets is inderdaad niet gemakkelijk, maar wij hebben een zorgplicht en willen niet dat de klant in financiële problemen komt. Daarom is het belangrijk dat de klant de risico’s goed overziet.’’
Om te zorgen dat de kennistoets niet te moeilijk of juist te makkelijk is, vindt Independer dat er strakker toezicht moet komen. ,,Zelf zijn wij voor een strenge toets’’, aldus Marga Lankreijer-Kos, hypotheekmanager bij Independer. ,,Wij zien er ook op toe dat je de test maar één keer kunt maken. Haal je het niet, dan kom je niet meer in aanmerking voor execution only en wordt een adviesgesprek verplicht. Het is echt bedoeld voor mensen die meestal vakmatig bezig zijn met hypotheken.’’
Wel vindt ze dat banken de toets moeten toespitsen op de vraag van de klant. ,,Starters op de huizenmarkt hoeven geen vragen voor doorstromers te beantwoorden. Die situatie is niet voor hen van toepassing dus het heeft geen zin om ze daar vragen over te stellen’’, vindt ze. ,,Het slagingspercentage is bij ons trouwens 90 procent.’’
Verantwoordelijkheid bij verstrekkers
Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) ziet de verschillen ook, maar legt de verantwoordelijkheid bij de hypotheekverstrekkers: ,,Op basis van de test wordt gekeken of de klant voldoende kennis heeft om de risico’s van een hypotheek te overzien. Maar ook als iemand de test niet haalt mag de bank het krediet verstrekken. Aan de invulling van de test zijn geen eisen gesteld.’’
Maar is het niet gek dat de verschillen tussen de tests zo groot zijn? ,,Het is in het belang van de hypotheekverstrekkers om hun klanten goed te helpen en ervoor te waken dat ze verkeerde producten afnemen’’, zegt de woordvoerder. ,,De kennistest zegt verder dus niks over de leennormen, want die blijven even streng voor mensen die zelf hun hypotheek afsluiten of wijzigen.’’
Als het aan de Consumentenbond ligt, mogen banken overigens best de ruimte nemen om bij relatief makkelijk te begrijpen diensten de klanten zelf een keuze te laten maken. Voor het aanpassen van een bestaande hypotheek moeten klanten soms onnodig diep in de buidel tasten, stelt de bond in een onderzoek van vorig jaar. De bond houdt een pagina bij waarop de verschillende kosten voor het wijzigen van de hypotheek inzichtelijk worden gemaakt.
Bron AD,
lees
Geplaatst op: 08 augustus 2019
Terug naar blog
